Kurumlarda yaygınlaşmış yazılımlarıyla Microsoft, iş zekası uygulamalarında dünyanın önde gelen firmalarından biri. Yıllardır kullandığımız, yakın dostumuz Excel’in yanısıra bugünlerde Microsoft’un yeni Power BI ürünü de kendinden söz ettirmeye başladı. Süslü şeylere olan zaafımız sebebiyle tanıtımlarda gördüğümüz renkli ve güzel grafikler bizi de bu karmaşık yazılımları öğrenmeye özendiriyor. Her ne kadar iş zekası çalışmalarının sadece küçük bir kısmı grafiklerden sevimli panolar oluşturmak olsa da sanki asıl konu oymuş gibi hemen çubuk, çizgi ve pasta grafiklerinin cazibesine kapılıyoruz.

Aslına bakarsak iş zekası işleri bu panolardan (dashboard) çok daha karmaşık ve zorlu. Nitekim Microsoft da bu noktada çok çeşitli ürünlerle karşımıza çıkıyor. Birazdan listeleyeceğim bu ürünlerin çoğunu aslında tanıyoruz, ama çoğunuzun bazı ürünleri hiç duymadığınıza eminim. İşte bu yazımızın amacı Microsoft’un iş zekası ile ilgili olan teknolojilerini ve yazılımlarını listeleyip hangi şartlarda kullanılmaları gerektiğini anlatmak olacak. Eğer kariyerinizde iş zekası olacaksa ve Microsoft’u tercih ettiyseniz aşağıdaki listeyi not etmenizi öneririm.

  • SQL Server: Microsoft’un amiral gemisi veritabanı uygulaması uzun yıllardan beri bizimle birlikte. Verilerin toplandığı, düzenlendiği ve işlendiği bu karmaşık yazılımı muhakkak bilmeniz gerekir. Veri modeli tasarımını, veri yedeklemesini ve benzeri yönetim işlerini SQL Server ile yapıyoruz. Diğer veritabanlarından da alacağı verilerle ana veritabanınızı burada oluşturup analizlerinizi yapabilirsiniz. İçerdiği diğer analiz servisleriyle her derde deva olan bu yazılımda yetkin olmanız bir veri analistinin olmazsa olmazıdır. Unutmayalım herşey önce veritabanıyla başlar.
    • SQL Server Analysis Services (SSAS): Veritabanında bulunan verileri analiz etmek için özel bir yazılıma ihtiyaç duyarız. Böyle bir durumda SQL Server’ın içinde bulunan Analysis Services aracı bize yardımcı olacaktır. Multidimensional ve Tabular olarak iki modda çalışan bu servis büyük veritabanlarının analizinde çalışanların isviçre çakısıdır. Multidimensional modu MDX dilini, Tabular modu ise DAX dilini kullanmaktadır. Tabular modu daha yeni bir teknoloji olarak karşımıza çıkmaktadır ancak kullanımı donanımın RAM’i ile sınırlıdır. Yine de bu sınır pek çok veritabanı için yeterli olmaktadır.
    • SQL Server Reporting Services (SSRS): Genel olarak statik raporlamalar için kullanılan bir SQL Server servisidir. Kağıt ve web çıktısı için karmaşık ön yüz tasarımları rahatlıkla yapılabilir. Analysis Services ile karşılaştırıldığında hesaplama değil daha çok görüntüleme servisi görevini yüklenir.
    • SQL Server Integration Services (SSIS): Verilerin sistemler arasındaki entegrasyonunun otomasyonunu sağlayan servistir. Çeşitli veritabanlarından gelen verilerin akış yönetimini sağlamak amacıyla kullanılır. Örneğin Oracle, SAP ve benzeri tabanlarındaki veriler belirli bir gün ve saatte bu servisin sağlayacağı yöntemlerle alınarak SQL server veritabanlarına taşınabilir. Ayrıca taşınan veri düzenlenerek analiz için hazır hale getirilir.
    • SQL Server R Services: SQL Server 2016 ile Microsoft ailesine katılan R sayesinde veri analitiği yaklaşımı bir başka seviyeye geldi. Akademik ortamların vazgeçilmez veri analiz aracı R böylece Microsoft teknolojileri ile kullanılır oldu. Yaygın ve ücretsiz kütüphaneleri ile çok sayıda istatistiksel ve veri analitiği yazılımı artık Microsoft ortamında da kullanılmaya başlandı.
    • SQL Server Master Data Services (MDS): Şirketlerin ürün gibi ana verilerinin tutulması, düzenlenmesi ve gerektiğinde şirket içi ve dışı için yayınlanması için kullanılan bir servistir. Örneğin bir şirket ürünlerinin özelliklerini, resimlerini ve satış fiyatlarını internet sitelerinin kullanması için bu servisi kullanabilir. Bir diğer taraftan satış analizleri yapan bir veri analisti de yine bu yapıyı kullanarak ürün veritabanına ulaşabilir.
    • SQL Server Data Quality Services (DQS): Doğru olmayan veya bir şekilde “kirli” olarak oluşan verilerin düzeltilmesi işlemleri şirketlerin doğru analitik sonuçlara ulaşması için gereklidir. İşte bu amaçla şirket verilerinin düzenlenmesi, gerektiğinde temizlenmesi, çift kayıtların bulunması ve benzeri veri kalitesini arttıran işlemler için kullanılan bir servistir.

“İş dünyasının yeni hammaddesi veri oldu.” – Craig Mundie

  • Excel: Eski dostumuz Excel pivot table kullanımıyla, istatistiksel araçlarıyla, solver eklentisiyle veri analizi için zaten her zaman yanımızdaydı. Ancak şimdilerde daha da güçlendi. Her bir sayfa için bir milyondan biraz fazla olan satır sayısı limiti de Excel 2010 ile artık geçildi. Excel’in eklentisi Power Pivot ile yüz milyon satırdan oluşan büyük bir veriyi analiz etmek artık mümkün. Bu yeni ve güzel özellikler Excel’i daha da güçlü kılıyor.
    • Power Pivot: Veri modeli ve analiz aracı olarak kullanılan Power Pivot ilk olarak Excel 2010 ile kendini gösterdi. Pivot Table kullananlar için çok daha güçlü bir yapıydı bu. Böylece veriler Excel’in sayfa başına satır sayısı limitini aşabilir hale geldi.
    • Power Query: 2010 yılında bir ETL dili, Power Query adıyla bir Excel eklentisi olarak geldi. 2016 sürümünde ise tamamen Excel’in içine gömülü hale getirildi. Power Query menüsünden kolaylıkla kullanabileceğiniz gibi daha ileri seviye işlemler için kodlama yapmanız da mümkün. Gayriresmi olarak “M” adı verilen bir dile sahip olan Power Query karmaşık veri dönüştürme ve düzenleme süreçlerini yalınlaştırma konusunda çok başarılı bir teknoloji olarak kendini gösteriyor.
    • Power View: Excel’in pano (dashboard) altyapısı olarak da tariflenebilecek Power View ile grafikler ve tabloları düzenleyebilirsiniz. Power Pivot ve Power Query ile tam uyumlu çalışan Power View, Excel 2016’da biraz gözlerden uzak tutulmaya çalışıldı. Bu eklentiyi eklemek için biraz çalışma yapmak gerekliliği ortaya çıkınca Microsoft’un bu özelliği Power BI Desktop ürününde zenginleştirmeye çalıştığı anlaşıldı.
  • Power BI: Microsoft’un göreceli olarak yeni iş zekası ürün ailesi Power BI hızlı gelişimiyle veri analistlerini şaşırttı diyebiliriz. Analysis Services’in Tabular modunun teknolojisini kullanan Power BI ürünleri hem yeni alımlı görselleriyle hem de kolay kullanımıyla şimdiden pek çok kullanıcının gönlünü kazandı. Şimdi bu ürün ailesinin üyelerini listeleyelim.
    • Power BI Desktop: Excel’de bulunan Power View, Power Query ve Power Pivot ürünlerini içerisinde barındıran ve ayrıca Excel’den çok daha fazla grafik aracını barındıran bir masaüstü uygulaması. Powerbi.com adresinde yayınlanacak veri modelleri ve raporları önce bu yazılımda hazırlamak gerekiyor. Her ay güncellenen Power BI Desktop kısa zamanda iş analistleri arasında popüler oldu.
    • Powerbi.com: Veri modellerinin, verinin ve görsel araçların bulutta yayınlanma yeri powerbi.com oldu. Microsoft’un bu bulut servisi ile kullanıcılar panolarını birbiriyle paylaşırken, analizleri de internet üzerinden yapabilir hale geldi. Hızla güncelleme alan powerbi.com servisi çok güzel özellikleriyle pek çok kullanıcının hayatını kolaylaştırdı.
    • Power BI Mobile: Powerbi.com’a yapılan yayınların mobil ortamdan da görülmesi için Microsoft, tabletler ve akıllı telefonlar için Power BI Mobile uygulamalarını geliştirdi. Web’den verileri incelemek yerine mobili tercih edecekler için yine çok sıklıkla güncellenen mobil uygulamalar geliştirildi. Android, iOS ve Windows Phone için geliştirilen uygulamalar ile her an verileri analiz etmek mümkün oldu.
    • Power BI Embedded: Powerbi.com üzerinde hazırlanmış raporların başka uygulamalar içerisinde görünmesini istediğinizde Power BI Embedded teknolojilerini kullanmak gerekiyor. Uygulamaların içerisinde görsel tarafı kuvvetli bir bulut hizmeti sağlayan Power BI Embedded, verilerin hesaplanması konusunda da işin sorumluluğunu buluta bırakıyor.
  • Analiz ve Programlama Dilleri: Pek çok ürünün kullanımında bir dil kullanacaksınız. Bu diller fonksiyonel olduğu gibi, çok amaçlı geniş kapsamlı diller de olabilir. Bunlardan bazılarını listeleyelim.
    • T-SQL: SQL Server’ın temel uygulama ve analiz dilidir.
    • DAX: Analysis Services’ın Tabular Mod, Power BI Desktop ve Excel Power Pivot’un analiz dilidir.
    • MDX: Analysis Services’ın Multidimensional modunun dilidir.
    • M: Power Query’nin F#’a benzeyen fonksiyonel dilidir.
    • F#: .NET ortamında hesaplama amaçlı fonksiyonel ve nesne yönelimli bir dildir.
    • U-SQL: Azure servislerinden Data Lake Analytics’in dilidir.
  • Azure Servisleri: Powerbi.com servisi dışında Azure üzerinde veri analizi ve iş zekası ile ilgili başka bulut servisleri de var. Bulutta analiz yapmak isteyenler için aşağıdaki Azure servislerini incelemelerini öneriyoruz. Azure servisler her geçen gün değişiyor ve geliştiği için yeni servisleri takip etmenizi öneriyoruz. Güncel kalmak ve tüm listeyi kontrol etmek için burayı inceleyebilirsiniz.
    • Machine Learning: Veri madenciliği ve gelecekle ilgili tahmin yapmak için bu yetenekli servisi kullanabilirsiniz.
    • Stream Analytics: Yoğun veri akışından gelen verileri gerçek zamanlı analiz etmek için kullanılan bir servistir.
    • Azure Analysis Services: SQL Server Analysis Services’in bulut servisi sürümü olarak düşünülebilir.
    • Data Lake Analytics: Dağıtık mimaride ölçeklenebilir analiz yapmak amaçlı kullanılır. U-SQL, .NET, R, Python ve benzeri yazılım araçları ile büyük veriler analiz edilebilir.
    • Data Factory: Veri kaynaklarının entegrasyonu için kullanılan bir bulut servisidir.
    • Data Catalog: Şirket içindeki veri kaynaklarının tarif edilmesinde kullanılır. Böylece kullanıcılar şirketin tüm verilerine tek bir noktadan ulaşabilir.

“Sadece ölçebildiğinizi yönetebilirsiniz.” – Peter Drucker

Aslında listemizdeki maddeler daha fazla olabilirdi, ancak bazılarını bu listeye koymadık. Örneğin Datazen bu listede yer almıyor çünkü Türkiye’de tam olarak olgunluğa ulaştığını düşünmüyorum. Ayrıca Sharepoint de belki bu listeye gösterim yeri olarak girebilirdi ama bu ürünü doğrudan iş zekasıyla ilişkilendirmeyi doğru bulmuyorum. Azure servisleri de burada yazdığımızdan çok daha fazla ancak bizce en önemli olanlarını listeye koyduk. Yine de bu listede olması gerektiğini düşündüğünüz ürünler için bizimle irtibata geçebilirsiniz.

Görmüş olduğunuz üzere Microsoft tarafında veri analizi ve iş zekası üzerine çok sayıda araç var. Her bir araç belirli konularda diğerinden üstün olabilir. Hangi durumda hangi aracın kullanılması gerektiği sorusu ancak tecrübeyle çözülebilir. Deneyimlerimizden faydalanmak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Bu konu hakkında veya hizmetlerimiz ile ilgili daha fazla bilgi almak için tıklayınız.